روان‌شناسی و زندگی

مجبوریم به اراده آزاد باور داشته باشیم، چونکه انتخاب دیگری نداریم. -آیزاک باشویس سینگر     

مبلغان روان شناسی زرد(از نوع کاهی یا نخودی) همواره بر این نکته پافشاری می‌کنند که ما در انتخاب میان گزینه‌های مختلف پیش‌رو آزادی عمل داریم. سخنرانان انگیزشی مرتب تبلیغ می‌کنند که برای رسیدن به موفقیت باید اعتماد به نفس داشته باشید. در همه این شرایط، بحث کهن اختیار و جبر مطرح است. آیا واقعا در دنیای واقعی شرایط این‌چنین است؟ از میان انواع تعارض های مطرح در انگیزش، تعارض جاذب-دافع چندگانه بیشترین ناهماهنگی شناختی را ایجاد می‌کند. فرد در اکثر موارد، گزینه‌های پیش رو در زندگی از نوع جاذب-دافع چندگانه هستند. به قول برنارد شاو، اگر شما چیزی یادگرفته‌اید حتما چیزی را از دست داده‌اید. در هر انتخاب مهم‌ترین جنبه مسئوولیت‌پذیری شخصی در قبال دنیای شخصی، دیگران، و محیط زندگی‌مان است. این همان زندگی اگزیستانسیالیسمی در رویکرد رولو می است. یعنی هم باید به رفاه شخصی، هم به رفاه دیگران، و هم به اکوسیستمی که در آن زندگی می‌کنیم، توجه کرد. پس ممکن است تصورمان از آزادی انتخاب کامل را تغییر بدهیم. در هر گزینه‌ای به پیامدهای انتخاب‌مان توجه کنیم. حتی اپیکور هم به لذت‌گرایی مسئوولانه توجه داشت. در ضمن، ما به طور کامل قربانی گذشته‌مان نیستیم.